Ter afsluiting van Maak Geschiedenis: Vertaalslag rond Heiligerlee organiseren wij het slotsymposium Na de Vertaalslag rond Heiligerlee over 1568, het begin van de Tachtigjarige Oorlog in Groningen en de brieven aan de familie Van Ewsum over deze tijd.
Op 23 mei was het 450 jaar geleden dat de Slag bij Heiligerlee plaats vond. In dit herdenkingsjaar is er veel aandacht voor de Tachtigjarige Oorlog, maar niet altijd voor de gebeurtenissen in Groningen. Het transcriberen van de brieven die Johan van Ewsum in 1568 ontving, vormde het uitgangspunt bij het Maak Geschiedenisproject van de Groninger Archieven. Zo zijn we meer te weten gekomen over de Slag, de heersende onrust en de reacties van onze voorouders in Groningen.
In dit slotsymposium wordt gesproken over de ontwikkelingen in Groningen van 1567 tot 1594, over de slagen bij Heiligerlee en Jemgum in Spaanse bronnen en over het beeld van 1568 door de ogen van tijdgenoten, als resultaat van Maak Geschiedenis: Vertaalslag rond Heiligerlee.
13:00 Ontvangst met koffie en thee
13:30 Opening
13:40 Lezing - Jan v.d. Broek: Hoezo opstand? Groningen tussen Spanje en Oranje
Voor de Groningers was de opstand tegen koning Filips II van Spanje een ver-van-mijn-bed-show. Het gewest was relatief laat opgenomen in de kring van Nederlandse gewesten en was van oudsher meer gericht op de oostelijke buren dan op de provincies in het zuiden en westen. Omgekeerd bestond ook in het zuiden en westen – het zwaartepunt van de latere Republiek der Verenigde Nederlanden – nauwelijks belangstelling voor het verre noorden.
Van den Broek vertelt over de houding van Stad en Lande in de Tachtigjarige Oorlog: werd deze bepaald door afkeer van de koning van Spanje, of door de tegenstelling tussen de leidende figuren in de Ommelanden en het Groninger stadsbestuur?
Jan van den Broek was van 1971 tot 2006 werkzaam in het Groninger archiefwezen. Sinds zijn pensionering publiceert hij over onderwerpen betreffende de geschiedenis van Stad en Ommeland van Groningen.
14:40 Pauze
15.00 Lezing - Raymond Fagel: Spaanse bronnen, toegespitst op 1568, Heiligerlee en Jemgum
Er zijn feitelijk maar weinig echte veldslagen geweest gedurende de eerste fase van de Opstand in de Nederlanden. Heiligerlee en Jemmingen behoren tot de belangrijkste directe confrontaties tussen het leger van Filips II en de troepen van Willem van Oranje die vanuit Duitsland de Nederlanden binnenvielen. Bij beide veldslagen waren Spaanse troepen betrokken. Fagel laat aan de hand van verslagen in Spaanse kronieken en de correspondentie van de Spaanse militairen zien hoe de Spanjaarden deze veldslagen hebben beleefd.
Deze lezing is een herhaling van de lezing dit voorjaar in Wedde.
Het onderzoek voor deze lezing maakt deel uit van het NWO-project Facing the Enemy. The Spanish Army Commanders during the First Decade of the Dutch Revolt, in samenwerking met Leonor Álvarez Francés en Beatriz Santiago Belmonte.
Raymond Fagel is universitair docent vroegmoderne geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij is gespecialiseerd in de contacten tussen Spanje en de Nederlanden in de zestiende eeuw.
16.00 Pauze
16.20 Lezing - Albert Beuse: Ondertussen bij de Van Ewsums.
Groningen en het begin van de Tachtigjarige Oorlog door de ogen van tijdgenoten. Tijdens Maak Geschiedenis: Vertaalslag rond Heiligerlee hebben we samen met vrijwilligers de brieven van de familie Van Ewsum getranscribeerd en bestudeerd. Uit de brieven blijkt bijvoorbeeld wat het voor de inwoners van Groningen betekende om tussen twee strijdende partijen in te staan. Lodewijk van Nassau eiste vanuit Appingedam dat de bevolking zijn kant zou kiezen, anders werd hij als vijand beschouwd. Het zittende bestuur dreigde juist met straffen als diezelfde bevolking voor de kant van Lodewijk koos. De brieven geven ook een mooie inkijk in het dagelijkse leven. Rekeningen moesten betaald worden, besmettelijke ziekten gingen rond, zeldzame vogels werden verhandeld en fruitbomen aangeplant. Kortom, grote en kleine geschiedenis wordt beschreven in de brieven uit 1567-68.
Albert Beuse is Gemeentearchivaris en Hoofd Studiezaal bij de Groninger Archieven
17.20 Afsluiting
Na de lezingen is er gelegenheid voor vragen.
Kosten: € 7,50 per persoon, incl. koffie en thee. Deelname uitsluitend na aanmelding via deze site (blauwe aanmeldknop rechtsboven) en betaling, hierover ontvangt u aanvullende informatie per mail. Gratis voor vrijwilligers van Maak Geschiedenisprojecten, wel aanmelden.