Nieuw in de collectie
Een van de akten burgerlijke stand die onlangs, op openbaarheidsdag, openbaar werden, is de overlijdensakte van Herman Rinket. Deze impresario overleed op 12 januari 1967 in de stad Groningen, 64 jaar oud 1.
Herman Rinket stierf onverwacht, zittend aan het ontbijt. Niet alleen het regionale Nieuwsblad van het Noorden herdacht hem in zijn kolommen, dat deden ook onder meer de Leeuwarder Courant, Het Vrije Volk, De Tijd, De Telegraaf, het Algemeen Handelsblad, Het Parool en De Volkskrant 2. Als impresario, zo blijkt hieruit, was Rinket landelijk bekend. Bij zijn crematie waren ook vele populaire artiesten aanwezig, zoals Rudi Carrell, Piet Bambergen en het Cocktail Trio, naast allerlei zaalhouders en verenigingsbestuurders voor wie Rinket feestavonden organiseerde 3. Zijn eerste klanten waren studenten van Vindicat, zijn eerste musici de jonge violisten Bennie Behr en Sem Nijveen, die om de hoek in de jodenbuurt woonden. Menigmaal werden ze in het holst van de nacht opgetrommeld om voor muziek te zorgen en Rinket speelde dan zelf wel mee op drums. Mede op voorspraak van de studenten kreeg Rinket een steeds groter klantenbestand. Zo regelde hij strijkjes op nieuwjaarsvisites in de schouwburg en bij recepties van de commissaris der koningin. Toch waren zijn beginjaren moeilijk. In 1926 hielp hij zijn vader nog in diens feestwinkel aan de overkant van het Zuiderdiep en in 1927 gaf hij nog les in het ‘American Style’ drummen. Bovendien trad hij jarenlang ook nog zelf op als leider van een jazzband in Groningen en wijde omgeving. Langzamerhand echter, betaalde zijn brede netwerk zich uit, en kon men voor feestavonden haast niet meer om zijn impresariaat heen.
Impresario is een half vergeten beroep, tegenwoordig noemt men het producent. De impresario was de man die ervoor zorgde dat enerzijds artiesten en anderzijds organisatoren van festiviteiten (zaalhouders, organisaties, verenigingen en bedrijven) bij elkaar kwamen. Hij legde contacten, overlegde over arbeidsvoorwaarden, sloot contracten af en regelde de afdracht van belasting en sociale premies. Vaak was hij zelf bij de optredens aanwezig. Vanaf 1930 tot in de jaren 60 ging het om een beroep waarvoor erkenning van het ministerie van sociale zaken nodig was. Als zodanig was Rinket een van de vier of vijf impresario’s van heel Nederland, en de enige in het Noorden 4.
Slagwerk
Herman Rinket, geboren aan het Zuiderdiep te Groningen in 1902, had dat beroep niet van een vreemde. Ook zijn vader, eigenlijk violist, regelde al muzikanten en andere artiesten voor feesten en partijen. Als puber ruilde Herman, die vaak met zijn vader meeging naar optredens, de viool in voor slagwerk. Dat bleek hem dermate goed af te gaan, dat hij bij de Groninger Orkest Vereniging (GOV) kon komen. De lichte muziek trok hem echter veel meer dan de klassieke. Vanaf zijn achttiende werkte hij lange periodes bij rondreizende operette-, revue-, variété- en circusgezelschappen, voordat hij zich in 1925 als pasgetrouwd man definitief aan het Zuiderdiep in zijn vaderstad vestigde met een eigen concert- en theaterbureau 5.
Zijn eerste klanten waren studenten van Vindicat, zijn eerste musici de jonge violisten Bennie Behr en Sem Nijveen, die om de hoek in de jodenbuurt woonden. Menigmaal werden ze in het holst van de nacht opgetrommeld om voor muziek te zorgen en Rinket speelde dan zelf wel mee op drums. Mede op voorspraak van de studenten kreeg Rinket een steeds groter klantenbestand. Zo regelde hij strijkjes op nieuwjaarsvisites in de schouwburg en bij recepties van de commissaris der koningin. Toch waren zijn beginjaren moeilijk. In 1926 hielp hij zijn vader nog in diens feestwinkel aan de overkant van het Zuiderdiep en in 1927 gaf hij nog les in het ‘American Style’ drummen. Bovendien trad hij jarenlang ook nog zelf op als leider van een jazzband in Groningen en wijde omgeving. Langzamerhand echter, betaalde zijn brede netwerk zich uit, en kon men voor feestavonden haast niet meer om zijn impresariaat heen 6.
The Ramblers
In 1929 deed Rinket een logische volgende stap: hij ontpopte zich als variété-directeur, die avondvullende programma’s met muzikanten, conférenciers, jongleurs, acrobaten, fakirs, goochelaars, evenwichtskunstenaars enz. samenstelde en plaatste bij zaalhouders en verenigingen 7. Tussen alle bedrijven door werd hij eind 1934 impresario van The Ramblers, door hem in advertenties betiteld als “Europa’s beste dansorkest”. In de kerstweek bespeelden zij eerst een uitverkochte Harmonie in Groningen, in april 1935 deden ze een tournee door het Noorden en vervolgens bereisden ze in de zomermaanden de rest van Nederland 8.
Vormde de tournee met The Ramblers al een hoogtepunt, zijn naar eigen zeggen “gouden tijd” beleefde Rinket, toen de Kilima Hawaiians als topact deel uitmaakten van zijn variététégezelschap. Tussen april 1942 en september 1944 deden ze honderden optredens in zalen die doorgaans tot de nok toe uitverkocht waren. Zo stond het gezelschap meermalen in het Amsterdamse Concertgebouw. Na de bevrijding, tussen eind 1945 en april 1947, werd deze omvangrijke tournee nog eens dunnetjes overgedaan. Vrijwel overal was het publiek dolenthousiast en werden de optredens lovend besproken. De zoetsappige Indische, Zuid-Afrikaanse en pseudo-Zuidzeeliedjes voorzagen kennelijk in een behoefte – ze boden de mensen een welkome ontsnapping uit hun sores in deze grauwe oorlogs- en wederopbouwjaren 9.
Een zeer populair radioprogramma was voor de oorlog de Bonte Dinsdagavondtrein van de AVRO geweest. Toen dit na de oorlog weer uitgezonden werd, leverde Rinket de artiesten. Ook regelde hij in 1947-1948 een landelijke tournee met hen en organiseerde hij in 1948 het grote jubileumprogramma van de AVRO 10.
Verhuizing
In 1946 verhuisden Rinket en zijn zaak naar de J.A. Feithstraat. Enkele jaren later nam hij bovendien de activiteiten van het Rotterdamse impresariaat Faveur deels over. Bij dit impresariaat had Rinket in 1924 gewerkt als toneelmeester en de fijne keepjes van het vak geleerd. Faveur zorgde vooral voor variété-shows op kermissen en lokale hoogtijdagen 11.
De tournees van The Ramblers en The Kilima Hawaiians werden later in de jubileum- en herdenkingsartikelen steevast genoemd door Rinket. Na 1950 werden zulke successen niet weer behaald. In het algemeen sloegen de artiesten die hij aan zich bond wat minder aan, en richtte hij zich daarmee meer op jaarmarkten, volks-, bedrijfs- en personeelsfeesten, met name in het Noorden des lands. Verder kwam er meer kritiek op het gebodene en raakte variété langzamerhand uit de gratie. In de wervingsadvertenties die Rinket af en toe in het Nieuwsblad van het Noorden plaatste, gaat rond 1960 ook het woord “beschaafd” opvallen: “Wij brengen alleen Vlot, Vrolijk, Charmant, Beschaafd amusement”. Blijkbaar was er destijds ook minder beschaafd amusement op de markt. Tegelijkertijd ging Rinket publicitair naar de TV verwijzen. Naar eigen zeggen had hij daar „Geen centje last!" van: “Welnee, het gaat beter dan ooit. Op allerlei personeelsfeesten wil men de bekende sterren van de T.V. in levenden lijve zien." Inderdaad bracht Rinket in de laatste jaren voor zijn dood regelmatig TV-sterren, zoals Joop Doderer in diens rol van Swiebertje 12.
In de kaartenbak van Herman Rinket
Een complete lijst van Rinkets artiesten is onmogelijk te geven, niet alleen omdat we lang alle namen niet kennen, maar ook omdat zo’n overzicht veel te omvangrijk zou worden. Maar bij hem stonden in elk geval deze bekende namen gedurende langere of kortere tijd onder contract.
Willeke Alberti, Willy Alberti, Willy Alfredo, Ali Ben Libi, Tony Bakkenes, Lou Bandy, Benny Behr, Jan Blaaser, Johan Boskamp, Herman Bouber, Wiesje Bouwmeester, Corry Brokken, Rudi Carell, John Charley, Eddy Christiani, Rita Corita, Jules de Corte, Heintje Davids, Willy Derby, Blue Diamonds, het Cocktail Trio, Henriëtte Davids, Louis Davids, Trea Dobbs, Joop Doderer, André van Duin, Frans van Dusschoten, Henk Elsink, Herman Emmink, Rijk de Gooijer, Anneke Grönloh, Jacob Hamel, Kilima Hawaiians, Toon Hermans, Wim van Herpen, John Holshuysen (Woodhouse), Johnny en Jones, Johnny Jordaan, Johan Kaart, Wim Kan, Fred Kaps, Greetje Kauffeld, Karin Kent, Jopie Koopmans, Piet Kraak, Johnny Kraaykamp, Gait-Jan Kruutmoes, Katinka Kuster, Cees de Lange, Olga Lowina, The Blue Lyres , Kees Manders, Imca Marina, Professor Melachini, Bueno de Mesquita, Johnny Meyer, de Mounties, Beppie Nooy, Rob de Nijs, Sem Nijveen, Peter Pech, Cisca Peters, Frans Poptie, Kees Pruis, Annie de Reuver, Toby Rix, The Scarlet Pimpernels, Max van Praag, Kitty Prins, Frans van Schaick, Kees Schilperoort, Bob Scholte, Teddy Scholten, Sjakie Schram, de Selvera’s, the Shepherds, Snip & Snap, de Skymasters, de Spelbrekers, Roelof Stalknecht, de Straatzangers, Conny Stuart, the Teknir Syncopaters, Mieke Telkamp, Gert en Hermien Timmerman, Ronny Tober, Mans uut Twenthe, Ria Valk, Willy Vervoort, De Wama's, Willy Weits, Trixi het Wonderpaard en de Zingende Zusjes.
Voetbalscheidsrechter
Hoe hij dat na zijn vaak drukke zaterdagavonden klaarspeelde is een raadsel, maar Herman Rinket was tussen 1922 en 1949 ook nog een verdienstelijk voetbalscheidsrechter. Als zodanig eindigde hij zijn loopbaan in de tweede klasse KNVB. Zijn afscheidswedstrijd was die tussen de eersteklassers GVAV en Velocitas, twee stad-Groninger clubs die wat later betaald voetbal zouden gaan spelen 13.
Als bandleider, impresario, variété-directeur en scheidsrechter had Rinket een natuurlijk overwicht, dat mede in de hand gewerkt werd door zijn twee meter lange gestalte. Bij artiesten gold hij als betrouwbaar: je kreeg sowieso je geld. Hij rekende niet altijd naar zichzelf toe en deed met zijn artiesten vrij vaak aan benefietvoorstellingen mee. Ook zijn joviale en vriendelijke karakter en zijn humor maakten Rinket tot een geziene figuur. Mogelijk was hij wat perfectionistisch – zelden of nooit liet hij verstek gaan op de avonden die hij organiseerde: "Je moet je altijd laten zien, het oog van de meester he, u weet het" 14.
Bronnen
- 1 De kop boven dit verhaal is ontleend aan een verslag over een Groningens Ontzetvoorstelling door Herman Rinket’s Variété in de tuin van sociëteit De Harmonie te Groningen, Nieuwsblad van het Noorden (NvhN) 29.8.1955
- 2 www.delpher.nl Al deze kranten tussen 12 en 14.1.1967
- 3 Nieuwsblad van het Noorden (NvhN) 16.1.1967
- 4 Pronkjewail januari 1965, 8-10 (PW), NvhN 15.5.1933, 29.12.1956, 25.5.1962 en maart 1966; Het Vrije Volk (HVV) 18 maart 1965
- 5 PW, NvhN 19.5.1934, 22.6.1954, 29.12.1954, 29.12.1956, 13.3.1965, 12.1.1967; HVV 17.8.1961, 18.3.1965 en 13.1.1967
- 6 PW; NvhN 26.8.1922, 15.4.1924, 3.5.1924, 17.10.1925, 28.5.1926, 3.11.1926, 21.7.1927, 24.6.1932, 26.8.1932, 9.9.1932, 21.12.1932, 14.10.1933, 30.12.1933, 30.1.1934, 8.2.1934, 15.2.1934, 17.2.1934, 22.2.1934, 24.2.1934, 3.3.1934, 10.3.1934, 22.3.1934, 29.3.1934, 31.3.1934, 5.4.1934, 12.4.1934, 19.4.1934, 24.4.1934, 26.4.1934, 7.5.1934, 19.5.1934, 22.5.1934, 31.5.1934, 22.9.1934, 5.3.1934, 3.12.1934, 13.3.65; HVV 18.3.1965 en 13.1.1967
- 7 Het is ondoenlijk om alle krantenartikelen te noemen, voor alle stukken en advertenties verwijs ik kortweg naar www.delpher.nl.
- 8 Pw; NvhN 19.5.1934, NvhN 27.12.1934, 1.4.1935, 3.4.1935, 20.9.1935, 7.5.1936, 22.6.1954, 13.3.65 en 12.1.1967; Hepkema’s Courant 5.4.1935; Leeuwarder Nieuwsblad 13.4.1935; Noord-Ooster 13.4.35, 20.5.36; Prov. Overijsselsche en Zwolsche Courant 23.1.1936.; Het Vrije Volk 18 maart 1965
- 9 PW; HVV 17.8.1961, 18.3.1965, 13.1.1967; NvhN 22.6.1954, 13.3.65, 12.1.1967
- 10 NvhN 13.3.1965; HVV 18.3.1965
- 11 NvhN 14 mei 1948, mei 1950, Bommen Berend 1951, 29.12.1956; HVV 6.8.1952
- 12 NvhN 9.12.1955, 23.1.1959, 17.8.1959 (het beschaafde citaat), 10.4.1961, 13 en 14.5.1962, mei 1964 diverse artikelen en de Leeuwarder Courant 16.7.1964.13.3.65 (het TV-citaat)
- 13 Pw; NvhN 18-2-1949; HVV 17.8.1961 en 13.1.1967
- 14 HVV 17.8.1961, 18 maart 1965, 13.1.1967; NvhN 7.5.1965, 13.1.1967 en 16.1.1967