Op 14 februari vieren we Valentijnsdag, de dag van de liefde. Maar wat vinden we over romantiek in de Groninger Archieven? Met de inbreng van collega’s René Duursma (Filmbank Groningen), ondergetekende, Anna van der Molen (OVCG), Peter Riem (Open het Stadsbestuur), Albert Koops (Groninger Kentekens) en Henk Wierts (Het beeld van Groningen) duiken we het archief in op zoek naar de liefde in foto’s, films en archiefstukken. Een romantische reis door de archieven!
Altijd beet
Altijd beet. Ja, dat geluk heeft niet iedereen. De jongeman in deze film gaat vissen, vangt slechts een oude schoen, maar heeft uiteindelijk toch beet, omdat hij bij de vijver een meisje ontmoet dat ook nog eens interesse toont in hem. Een toevallige ontmoeting, die wellicht leidt tot een lang en gelukkig leven, hoe romantisch…
Valentijnsdag is waarschijnlijk gebaseerd op verschillende gebruiken en verhalen uit de Christelijke, Romeinse en heidense geschiedenis, een versmelting van tradities. In Engeland werd al in de zeventiende eeuw Valentijnsdag gevierd als een dag waarop men zelfgemaakte of geschreven kaartjes stuurde naar een geliefde, meestal anoniem. Naar het schijnt hebben de pelgrims uit Engeland Valentijnsdag meegenomen naar de Verenigde staten van Amerika alwaar de commercie het feestje heeft omgebouwd naar een algemeen verhaal over liefde en zijn de kaartjes vervangen door cadeaus. Niet romantisch meer.
Echter, hoe zo’n dag ontstaan is, maakt niet uit voor de mensen die in de magie van de liefde geloven. Als je de liefde van je leven wil verrassen met een presentje of als je iemand wil bedanken, omdat je zoveel van hem of haar houdt, dan is Valentijnsdag daar bij uitstek geschikt voor. En om in de stemming te komen Altijd beet uit 1949 van de heren Meijer en Steinmetz.
De huwelijksdag
De kroon op de liefde is voor sommigen de huwelijksdag. In diverse (familie)archieven is hierover van alles te vinden, zoals het huwelijkscontract dat werd gesloten. Maar ook stukken die persoonlijker van aard zijn en zelfs als licht erotisch kunnen worden getypeerd. In het familiearchief van de familie Tresling komen we bijzondere documenten tegen over het huwelijksfeest van Tjalling Petrus Tresling en Anna Sophie Wichers dat werd gehouden op 14 oktober 1880. Zoals de menukaart met daarbij een kaartje waarop een oester (bekend als lustopwekkend) staat afgebeeld.
Twee eeuwen daarvoor is van de huwelijksdag van vooraanstaande Groningers Ludolf Tiarda van Starckenborgh en Anna Catharina de Mepsche, op 2 januari 1650 een bruiloftszang bewaard gebleven. In dit gedrukte stuk staan zoetsappige zinnen, zoals:
Wiens Suycker-soete mondt u kus op kus sal langen,
Wiens Armen als ijvoor bereydt zijn u t’om-vangen
Het liefdesverhaal van Jan en Aeltje
Dat de liefde niet altijd makkelijk is, blijkt uit het liefdesverhaal Jan Clunder en Aeltje Olinga. Voor de rechtbank betoogde Jan op 29 april 1717 dat Aeltje in gezelschap had verklaard zich tot hem aangetrokken te voelen. Deze avances hadden hem aangemoedigd ‘om op een honeste en betamelijcke maniere een nader ondersoeck tot een eerlijcke houwelijx verbintenisse te doen.’ Aeltjes moeder en stiefvader vonden haar echter nog te jong en ook haar voogden waren faliekant tegen de trouwbeloften die ze tegenover elkaar hadden uitgesproken. Wat een leuk, en ongetwijfeld romantisch, ritje met de sjees naar het dorpje Haren had moeten worden, ontspoorde in een persoonlijk drama. Het juridisch getouwtrek dat volgde resulteerde zelfs in Jans verbanning uit de provincie. Hoe het uiteindelijk toch nog allemaal goed kwam, kunt u lezen in het liefdesverhaal dat historicus en archivaris Rolf Hagen schreef over deze bijzondere liefdesgeschiedenis.
Liefde na oorlogstijden
“Laten de bevrijders welkom zijn, (…) maar onder uw toezicht en verantwoordelijkheid.” Zo werden de ouders van meisjes en jonge vrouwen door de Commissie van Moreel Herstel Groningen toegesproken middels dit pamflet dat na de bevrijding werd verspreid. Want hoe blij met de bevrijders ook, er lagen vele gevaren op de loer. De lente van 1945 bracht naast de vrijheid ook liefde en romances. En die hadden in sommige gevallen geslachtsziektes en ongewenste kinderen tot gevolg. Liefde met een handleiding dus, om te voorkomen dat de jonge Groningse vrouwen hun kans op een gelukkig huwelijk verspeelden. “Omdat de normale jonge man geen afgelikte boterham lust!”
Trouwauto?
Tussen 1906 en 1951 kon je aan het kenteken van een voertuig zien uit welke provincie deze afkomstig was. Een voertuig uit Groningen was herkenbaar aan de letter A. Op www.groningerkentekens.nl zijn alle eigenaren van een Groninger kenteken te vinden, waar ze woonden, wanneer ze het kenteken aanvroegen en vaak ook het beroep en merk van het voertuig. In deze collectie stuitten we op een foto van een onbekend bruidspaar dat poseert bij het gemeentehuis in Sappemeer. Op de achtergrond zien we een auto met kenteken A-2529 Deze was van de arts Heijo Cazemier. Of de auto als bruidsauto diende en van de nieuwbakken echtgenoot is, is niet met zekerheid te zeggen.
Briljanten huwelijk
Vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, in de zomer van 1914, trouwen Euktje Dam en Harm van der Steeg in de stad Groningen. Zestig jaar later, wanneer de echtgenoten 85 jaar oud zijn, vieren zij hun diamanten bruiloft. Mevrouw Buiter - Van Schooten, in haar functie als burgemeestersvrouw, vereert het stel met een bezoek. Exact vijf jaar later, bij het briljanten huwelijk, maakt Persfotobureau D. van der Veen een tweede reportage van het echtpaar.