De onophoudelijke bommenregen blijkt niet onophoudelijk. In de week van 22 t/m 28 augustus gaat het gerucht dat de bisschop het beleg wil beëindigen. En dit blijkt waar te zijn. De vijandelijke troepen trekken zich terug en nemen hun kanongeschut mee. De stad houdt stand en de strijd is voorbij!
Van dinsdag 19 juli tot en met zaterdag 27 augustus 1672 wordt de vesting Groningen belegerd door de troepen van de bisschop van Münster. Hoewel op zondag 28 augustus nog wel enkele schermutselingen plaatsvinden, is de vijandelijke hoofdmacht toen al vertrokken. De stad blijkt onneembaar. In zes weekoverzichten volgen wij aan de hand van korte journaals de acties van beide strijdende partijen en de gevolgen die deze hadden voor de lokale bevolking. De informatie is afkomstig uit een aantal gedrukte dagboeken die kort na het beleg is gepubliceerd. Ook zijn teksten uit de oude bestuurlijke administraties van stad en de provincie Groningen geraadpleegd en komen er fragmenten uit andere handschriften, oftewel oude documenten, uit de collectie van de Groninger Archieven.
Soms vinden we in de weekjournaals twee data op één dag, zoals het Groningens Ontzet op 18 en 28 augustus. Dit komt doordat in die tijd twee verschillende kalenders worden gebruikt, de Juliaanse en de Gregoriaanse kalender.
Week 6
Maandag 22 augustus
De kogels en bommen blijven de stad vernielen. Vandaag kost dit weer levens. Een kogel raakt de gevel van het huis van de serviesmeester Wierumeus, die zich bezighoudt met de inkwartiering van soldaten bij burgers. In zijn huis is een soldaat aanwezig, die wordt geraakt door de vallende gevel als hij uit de kelder komt. Maar ook een vrouw en haar kind worden hieronder bedolven. Gelukkig kunnen zij uit het puin worden gered. Treffers van de Groningse kant raken naar verluid groepen van tien vijandelijke soldaten per keer. Een rondvliegend projectiel zou zelfs een van de officieren tijdens een maaltijd in het Blauwhuys hebben onthoofd. Ondertussen hebben de bisschop van Münster en Keulen ruzie over het eventueel bestormen van de stad.
Dinsdag 23 augustus
De onophoudelijke bommenregen blijkt vandaag niet onophoudelijk. Rond twaalf uur in de middag staakt de vijand het vuren. Wellicht doordat ze bewoners van het Westerkwartier opdracht hebben gegeven naar Nienoord in Leek te komen om hen te verleiden een akkoord te sluiten. 's Avonds is er weer onrust. Het gerucht gaat dat er een aanval komt bij de Oosterhoogebrug. Jonker R. Sickinga gaat met vijftig ruiters naar deze plek om de wacht te houden.
Woensdag 24 augustus
Onder het gebulder van het kanonvuur arriveren vandaag Groninger manschappen die Nieuweschans proberen aan te vallen. Helaas mislukt deze poging, omdat zij onderweg door ruiters van de bisschop worden gezien. Zij waarschuwen vervolgens de bisschop. Behalve de Groninger troepen arriveren ook deserteurs en een tamboer van de vijand in de stad. De tamboer komt met twee verzoeken: de vijand wil graag twee gevangenen loskopen, dit wordt geweigerd. Daarnaast wil het damesgezelschap van de Prins van Furstenburg graag wat confituren. Dit wordt eveneens geweigerd. In de loop van de dag gaat het gerucht in de stad dat de bisschop het beleg wil beëindigen. Daar wordt nog weinig aandacht aan besteed.
Donderdag 25 augustus
Vandaag gebeurt er niet veel, wat opvallend is. Na een gebruikelijke explosieve ochtend valt het stil. Het kanonvuur vanuit de stad lokt geen tegenvuur uit. Dit voedt de geruchten dat de vijand wellicht een aftocht gaat blazen.
Vrijdag 26 augustus
De ochtend begint rustig. Waar de stad gewend is wakker te worden met het gebulder van kanonnen, is nu alleen musketvuur hoorbaar. Uit Harlingen komen kanonniers met vier kartouwen, kanonnen die vuurkracht hebben van 36 pond. Er wordt van de kalmte gebruik gemaakt om de sluitboom in de gracht tussen de Ooster- en Heerepoort te repareren. De twee waaghalzen die eerder de door de vijand gebouwde brug bij het Kleine Poortje in brand hebben gestoken, stappen nu in een bootje om de sluitboom te maken. Als bescherming hebben zij een dubbele wand van planken gebouwd met daartussenin hennep. Ze worden echter niet beschoten. Het blijft stil.
Later op de dag komt het nieuws dat vijandelijke troepen al tot achter Haren zouden zijn teruggetrokken. Ze zouden hierbij kanongeschut hebben meegevoerd. Generaal Rabenhaupt geeft opdracht aan de officieren om het gebied buiten de stadsmuren te gaan verkennen. Majoor Wyler geeft opdracht de Keulse loopgraven te betreden, waar nog manschappen zijn. Er ontstaat een strijd waarbij Keulse soldaten worden neergesabeld. Maar wie 'D’ onse om quartier biddende, ende tegemoet lopende wierd' het levent geschoncken en soo als sy uitgeschut waeren, als in triumphe binnen geleidt, en gepresenteert aen de Overste Rabenhaupt'. De troepen van de bisschop van Münster schieten de Keulse soldaten te hulp, waarna de uitval van de Groningse troepen wordt afgeblazen. Vervolgens worden vijandelijke ruiters geraakt door kanonnen vanuit de stad. In het gebied buiten de stad ontploft een mijn.
Zaterdag 27 augustus
Het laatste kanon, dat er gisteren nog stond, is deze ochtend verdwenen. Ook alle geluiden die suggereren dat er nog iemand in de loopgraven zou zijn, ontbreken. De schildwachten zien dat de troepen zich naar Helpen terugtrekken. Bij het horen van dit nieuws wagen enkelen zich in de loopgraven van de vijand. Hier treffen zij inderdaad geen troepen meer aan, iets wat ze triomfantelijk naar de schildwachten roepen. In de loopgraven zijn nog veel resten van de strijd te vinden: onklaar gemaakte musketten, kogels, scheppen en kruiwagens. Groningse manschappen beginnen direct met het dichtmaken en verbranden van de loopgraven, maar komen hierbij toch nog enkele vijandelijke soldaten tegen. Bij de Galgenberg worden drie ruiters achtervolgd en in een hoek gedreven, waarna ze van hun paard worden geschoten. Het kanonvuur van de Groningse kant is gericht op de vijandelijke brandwacht en de troepen vlakbij Helpen. Het lijkt erop dat de strijd nu eindelijk tot een einde komt: 'De Heere sij gedanckt die Ons alleine verlost en den Vijandt verdreeven heeft'.
Zondag 28 augustus
De strijd is voorbij. Alle vijandelijke troepen hebben zich teruggetrokken. Nabij Helpen wordt nog een hooggeplaatste heer neergeschoten, waarna hij van zijn paard afvalt. 'Ende heeft alsoo den Viandt sijne belegeringe met hittige treffen begonnen, met furieus schieten vyer-werpen en overdrietigh graven en arbeyden continueert, en eyndelijck met schande afgetrocken'. Op deze dag herdenken we voornamelijk de moed van de mensen in de stad en de bijzondere gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden. 'Ongemeen was de couragie by alle man, in Groningen tot vrouwen en kindren incluys: Niemant wasser die eenige teikenen van klein-hertigheyt getoont heeft'. Niet alleen de mannen, die hard hebben gewerkt aan het verdedigen en het verstevigen van de stad en de wacht hielden, worden herdacht. Ook vele vrouwen hebben moed getoond en zelfs meegevochten. 'Een Vrouw in de morgen-stondt op haar bed liggende wierd' seer ongemackelijck door een groote Vyer-Bomme wacker gemaeckt die van boven door het dack voor haar bed neer viel, […] dit was 't gene, sonder eenighsints verschrickt te zijn, datse seyde: Hey Bisschop, laet mijn Huys 'er al meê om gaen, noch hefstu Groningen niet!'. Zulke heldinnen en dappere Amazonen zijn op verschillende momenten op de wallen gezien, die het musket aan de zijde van de strijdende mannen afvuren. Ook het kanon op de wal is verscheidene keren afgevuurd door de jonge vrouwen.
Tot slot nog een aantal wonderlijke gebeurtenissen die de stad treft in de periode voorafgaand aan het Groningens Ontzet. Zo valt een bom op het huis van Rekenmeester Emmius. Hierbij gaat al het glas kapot, behalve dat met het wapen van de Prins van Oranje. En als meneer Bothenius opstaat uit zijn bed, wordt zijn plaats direct vervangen door een gloeiende kogel. Een andere gebeurtenis is die bij de weduwe van Tonnis van Essens thuis. Zij ligt met haar dochter in bed te slapen als er een kogel precies tussen hen in terecht komt zonder schade aan te richten. Op het Damsterdiep zit een groep mannen te drinken en te kaarten in een boot, als die wordt geraakt. Alles gaat kapot, maar de mannen komen zonder schrammetje weer aan land.
Andere weekjournaals
- Weekjournaal 1 uit 1672 - 19 t/m 24 juli
- Weekjournaal 2 uit 1672 - 25 t/m 31 juli
- Weekjournaal 3 uit 1672 - 1 t/m 7 augustus
- Weekjournaal 4 uit 1672 - 8 t/m 14 augustus
- Weekjournaal 5 uit 1672 - 15 t/m 21 augustus
- Weekjournaal 6 uit 1672 - 22 t/m 28 augustus