In oktober, Maand van de Groninger Geschiedenis, draait alles om het thema ‘Eureka!’. Achter de archiefstukken in onze depots schuilen niet alleen talloze eurekaverhalen, ook onze bezoekers doen bijzondere vondsten in ons archief. In deze blog deelt Annelies Noordhof-Hoorn een bijzonder eurekamoment.
Een bezoek aan de Groninger Archieven is voor mij altijd een opsteker. Allereerst vanwege de gastvrije ontvangst bij de receptie, de behulpzame medewerkers op de studiezaal en de rustige ambiance waarin het heerlijk werken is. Daarnaast omdat hier archieven worden bewaard die onontbeerlijk zijn voor mijn werk als historica. Daarbij springt er voor mij niet een stuk uit. Het is juist de combinatie van de verschillende typen bronnen die in de Groninger Archieven worden bewaard die zo waardevol is. Ik wil dit graag illustreren aan de hand van een artikel dat ik schreef voor het tijdschrift Stad & Lande.
In dat stuk staat Wobbina Catharina Rengers Hora Siccama (1877-1959) centraal, een Groningse studente aan wie ik een paar regels wijdde in mijn proefschrift (over Nederlandse studentenbladen in de 19e eeuw), omdat zij in 1899 de eerste vrouwelijke medewerker werd van het landelijke studentenweekblad Minerva. Geïnspireerd door de Groninger Vrouwengalerij besloot ik een paar jaar later een portret van Wobbina Catharina te schrijven. Al gauw ontdekte ik dat Wobbina slechts een paar keer wordt genoemd in de literatuur over het Groninger studentenleven rond 1900. Om meer over haar te weten te komen, moest ik dus terug naar de bronnen. Het was kortom tijd voor een bezoek aan de Groninger Archieven.
Het voert te ver om hier alle stappen van mijn onderzoek bij langs te gaan, maar uiteindelijk vielen steeds meer puzzelstukjes op hun plaats. De gevonden aanwijzingen leidden naar nieuwe vindplaatsen in de Groninger Archieven en daarbuiten en ik ontdekte meer over Wobbina dan ik in eerste instantie had verwacht.
Wobbina en haar eerste man, Johan Hendrik Labberton, waren socialist. In een studentenalmanak in het Vindicat-archief vond ik socialistisch getinte gedichten van haar man. Dit spoor leidde naar de zenuwarts en literator Frederik van Eeden die rond deze tijd de Walden-kolonie (een commune met gemeenschappelijk grondbezit) oprichtte, waar ook Wobbina verbleef. Later woonde ze met Labberton in een landbouwkolonie in Lunteren. Uiteindelijk strandde hun huwelijk.
Wobbina werd lerares Nederlands aan de Gemeentelijke hbs in Groningen en later aan de Handels hbs, schreef enkele lesmethoden (De bloeiende bongerd) en trouwde uiteindelijk met de bekende architect en lid van de Groninger kunstkring De Ploeg Adriaan Wittop Koning. Ook van hem is het archief aanwezig in de Groninger Archieven. Hierin ontdekte ik dat hij ooit een landhuisje heeft ontworpen voor Wobbina, dat zou worden opgetrokken aan de Westerse Drift in Haren. Na lang zoeken concludeerde een medewerker van het archief dat het huisje nooit is gerealiseerd. Helaas kon ik in mijn artikel dus geen illustratie opnemen van dit ooit door Wittop Koning voor zijn vrouw ontworpen huis, maar de bouwtekeningen zijn er nog wel!
Ontwerptekening van een landhuisje door A.R. Wittop Koning voor W.C. Wittop Koning-Rengers Hora Siccama, Haren, 1950
Aan de hand van verschillende stukken in de Groninger Archieven – en andere instellingen – kon ik deze persoon weer tot leven wekken en een verhaal vertellen dat onze kennis en inzicht in het verleden vergroot. Daarom is het ook zo belangrijk dat archieven worden bewaard, geïnventariseerd en toegankelijk zijn voor het publiek.
Annelies Noordhof-Hoorn is historica en schreef een proefschrift over Nederlandse studentenbladen in de 19e eeuw. Als zelfstandig onderzoeker werkt zij aan diverse projecten, waaronder een biografie over de Groningse Nobelprijswinnaar Frits Zernike.
Koffietafelboek Ons archief
Deze blog is een verkorte bijdrage uit het koffietafelboek Ons Archief – Verhalen over de Groninger Archieven. In dit boek delen vijftig bezoekers en gebruikers van de Groninger Archieven hun fascinatie voor archieven. Ze vertellen over hun bijzondere vondsten, van film tot perkament. Verder lezen? Het boek is onder andere te koop bij de Groninger Archieven, boekhandels Godert Walter en Van der Velde en in de Groninger store in het Forum. Voor meer info: https://www.groningerarchieven.nl/actueel/nieuws/604-verhalen-over-de-groninger-archieven-door-de-ogen-van-bezoekers.