In december 1977 ontving het Rijksarchief in Groningen van de heer D.D. Houwink te Assen de verzameling papieren die door vele geslachten Houwink bewaard werden. Dit familiearchief omvat hoofdzakelijk dat soort stukken dat gebruikelijk is bij familiearchieven.

Het zijn niet alleen uitgesproken Houwink - papieren, maar ook stukken die door de aangehuwde vrouwen mee ingebracht zijn en afkomstig van hun voorouders.

De Houwinks met aanverwante families hebben hoofdzakelijk gewoond in Winschoter Zuiderveen en Pekela. Aanvankelijk als landbouwers en verveners, maar in de loop van de 18e eeuw ging het accent van de werkzaamheden meer liggen op het ontginnen en vooral ook op het verstrekken van leningen tegen onderpand. Dit kan men opmaken uit de overgebleven stukken, het is echter nogal gewaagd om hier bepaalde conclusies uit te trekken. De "leenbrieven" moesten goed beschreven en bewaard worden. Ze werden zelfs zo goed bewaard dat ze nog lang nadat de lening afgelost of het pand ingelost was, aanwezig waren.

Van de eventuele landbouwwerkzaamheden zijn uiteraard weinig stukken bewaard gebleven, hoewel die werkzaamheden zeer grote plaats ingenomen kunnen hebben. In voorgaande jaren zijn de diverse stukken en wel voornamelijk de akten van huwelijksvoorwaarden reeds door belangstellenden bekeken. Wijlen de heer H. La Gro uit Driehuis - Velsen, die zelf afkomstig was uit het Oldambt, heeft veel genealogische gegevens uit het archief verzameld. Aangevuld met resultaten van eigen onderzoekingen stelde hij een beknopte stamboom Houwink op die als Bijlage I volgt. Ook één van de brieven van de heer La Gro aan de heer Houwink te Assen is als Bijlage II toegevoegd. In deze laatste brief zijn meer de bijzonderheden van de aanverwante families vermeld. Als Bijlage III volgt een fragment genealogie van de personen die in de inventaris genoemd worden.

De naam Houwink komt in deze familie het eerst voor bij Jan Jans, ook wel genoemd Jan Jans Tjarks, die in 1812 de achternaam Houwink aannam. Hij zal deze naam overgenomen hebben van zijn schoonmoeder Debora Houwink, die met de vaandrig Hindrik Folkeringa gehuwd was. Deze Debora Houwink en haar broer Barak of Barach waren kinderen van de schoolmeester Derk Houwink en zijn vrouw Helena Boddewijns. Deze Barak stierf ongehuwd. Zijn bezittingen vererfden op de kleinkinderen Annechien en Derk van zijn zuster Debora. Schoolmeester Derk Houwink was een "niet-onbemiddelde schoolmeester van Oude Pekela, tevens landmeter", zoals Van Winter schrijft. De zekere welstand van Derk is ook af te leiden uit de status van zijn kinderen. Zijn dochter Debora huwde vaandrig Hindrik Folkeringa. Zoon Barak studeerde in Groningen, waar hij in 1753 werd ingeschreven. Hoewel hij zich niet in liet schrijven aan de theologische faculteit heeft hij toch theologie gestudeerd. Afgestudeerd is hij niet, maar in 1762 vertrok hij als predikant naar St. Maarten in West-Indië. Hier vervulde hij zijn ambt tot ongeveer 1774. Veel moeilijkheden en geschillen had hij met de Engelssprekende presbyteriaanse predikant Runnels. In 1777 is hij in ieder geval weer terug in Oude Pekela. Vader Derk heeft aantekeningen gehouden van de inhoud van de kisten die Barak meenam naar de West (inv. nr. 48). Vanaf St. Maarten zond Barak goederen naar Oude Pekela, zoals suiker en hennep. Van de resultaten van deze handel is een fragment van het kasboek bewaard gebleven (inv. nr. 47).

Na terugkeer in het vaderland werd het vrij stil rond Barak. Het predikambt oefent hij niet meer uit. Zevenenveertig jaar later, in 1824, overleed hij op 88-jarige leeftijd, zonder nakomelingen. De familie Houwink is in het bezit van een geschilderd portret van Barak als predikant. Om de status als "rustend leraar van St. Maarten" aan te houden is op de achtergrond een schip afgebeeld en bovendien een negerjongetje.

Van de erfgenaam van Barak, Derk Jans Houwink, kleinzoon van zijn zuster Debora, en van zijn vrouw Jantje Doewes Mulder, zijn in verhouding veel stukken bewaard gebleven. Over het algemeen zijn het stukken van zakelijke aard. Aan- en verkoop van landerijen, aandelen en rederijen, maar vooral ook leningen. Men krijgt de indruk dat hij zijn kapitaal exploiteert door aan particulieren uit te lenen.

Bij het inventariseren is er naar gestreefd de stukken te ordenen per persoon. Voorts is er een scheiding gemaakt tussen stukken van persoonlijke en van zakelijke aard. De stukken van zakelijke aard, die het talrijkst zijn, zijn onderverdeeld in groepen van gelijke aard. Een kleine rest van verkoopakten was niet onder te brengen. Mogelijk zijn dit retroacta bij aankoopbrieven van later weer verkochte landerijen.

De bedoeling was om een zegellijst bij te voegen. Aan de meeste charters ontbreken echter de zegels, hoewel de meeste stukken zelf in goede staat verkeren. De zegellijst is dan ook van zeer geringe omvang.

P.J. van Winter, de West-Indische Compagnie ter kamer Stad en Lande. 's-Gravenhage 1978.
(Werken uitgegeven door de vereniging: Het Nederlansch Economisch-Historisch Archief.)