In het fotoboek "Groningen 40-45" wordt de oorlogsgeschiedenis van onze provincie verteld aan de hand van unieke, vaak nog niet eerder gepubliceerde foto’s.
Een vlag, een fles drank, een sigaar of een fotorolletje. Waarschijnlijk werden deze zaken in afwachting van de bevrijding het meest bewaard. De eerste drie om de feestvreugde kracht bij te zetten, de laatste om deze voor de eeuwigheid vast te leggen.
De focus van dit boek ligt echter op de periode daarvoor, de bezettingsjaren. Twee verhalen lopen hier parallel: het oorlogsverloop en fotografie in bezettingstijd. Onlosmakelijk zijn ze met elkaar verbonden. Op sommige foto's is de oorlog min of meer in stilte aanwezig, in de vorm van afgeplakte ramen bij een gezellig zitje in de tuin, een schuilkelder in het straatbeeld of huwelijksgasten onderweg met paard en wagen. Maar dat laatste is al een twijfelgeval: wilde de fotograaf vooral dat feestelijke gezelschap vastleggen, of juist die uitzonderlijke omstandigheid?
Daarmee zijn we aangekomen bij een andere categorie opnamen: de eigen – huiselijke – omgeving onder oorlogsomstandigheden. Vooral de schaarste was een dankbaar onderwerp. Tot ook het fotomateriaal zélf schaars werd in de laatste oorlogsjaren. Maar weinig Groninger fotografen hebben kennelijk de aandrang gevoeld om het 'grote verhaal' van de bezetting in beeld te brengen. Het fotograferen in de openbare ruimte was dan ook gebonden aan allerlei restricties, vanaf 20 november 1944 zelfs geheel verboden. Grote voorzichtigheid was daarom geboden.
De redactie, bestaande uit Michael Hermse, Martin Hillenga, Bettie Jongejan en Harry Romijn, ontdekte vrijwel onbekend fotomateriaal in (inter)nationale archieven, bij Groningse gemeenten, historische verenigingen, maar vooral bij particulieren. De samenstellers zijn bijzonder verheugd dat het publiek massaal gehoor gaf aan hun oproepen om foto’s in te brengen. Juist dat wát er bewaard is gebleven, en zeventig jaar na de bevrijding in dit boek getoond kan worden – bijna driekwart voor het eerst – verraste de samenstellers. Hopelijk geldt dat ook voor de lezers. De ongeveer 140 foto's veranderen het beeld van de oorlog weliswaar niet, maar maken dit wel veelkleuriger, soms ook letterlijk.
Groningen 40-45 is een uitgave van WBOOKS in samenwerking met Groninger Archieven en het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen.
128 blz., € 24,95, ISBN 978 94 625 8081 7. Verkrijgbaar bij Groninger Archieven, in de boekhandel en op wbooks.com.