In de nacht van 24 op 25 december 1717 werd Groningen getroffen door een plotselinge overstroming die 2091 mensen het leven kostte; de Kerstvloed van 1717. De Groninger Archieven vroegen u mee te helpen onze Kerstvloedcollectie toegankelijker te maken. Zeker 40 vrijwilligers zijn aan de slag gegaan om 300 jaar na dato bronnen over de Kerstvloed door te spitten, specifieke informatie te verzamelen en teksten om te zetten in moderne letters. Op het Slotsymposium Na de Kerstvloed, ter afsluiting van dit Maak Geschiedenisproject, werd hier onder andere bij stilgestaan.
Wat wij hebben gevonden
Kerstvloedbronnen uitgelicht
Een groot deel van de provincie Groningen is in 1717 getroffen door de Kerstvloed. Op de kaart van Homann kunt u zien of uw woonplaats ook in het getroffen gebied lag.
Het Rekwestboek van de Stad Groningen bevat verzoekschriften naar aanleiding van geleden schade. Sommige daarvan betreffen schade door de Kerstvloed. Deze bron is erg interessant, omdat hierin veel namen worden genoemd en het inzicht geeft in de problemen die de natuurramp op korte en langere termijn gaf. De verzoekschriften zijn getranscribeerd door onze vrijwilligers (d.w.z. overgetypt in moderne letters). Wanneer u wilt zoeken in het Rekwestboek van de Stad Groningen, dan klikt u boven de scans op ‘Inzien’. Typ bijvoorbeeld een plaatsnaam in de blauwe zoekbalk. Noteer de datum van het verzoekschrift dat u wilt bekijken in het Rekwestboek. Vervolgens gaat u terug naar de scans met de terugknop en blader door de scans tot u bij de juiste datum bent.
Hoeveel slachtoffers er waren en hoe groot de schade was, is te lezen in het Register, Van Geleden Verlies in de Provincie van Stadt En Lande.
Persoonlijke verhalen van slachtoffers en getuigen van de Kerstvloed vindt u in het pamflet Opregt en Nauwkeurig Historis-Verhaal. Hierin staan veel beeldende verhalen over individuele slachtoffers getranscribeerd. Lees er meer over in onze blog: Ooggetuigen van Kerstvloed 1717.
Thomas van Seeratt heeft veel betekent in het dijkherstel. Hij schreef hierover in het Journaal van Thomas van Seeratt. U vindt scans van het Journaal en dankzij onze vrijwilligers ook een tekstbestand. Deze pdf is doorzoekbaar op plaatsnaam. Zoek in de pdf (Ctrl+F) op plaatsnaam in moderne spelling gevolgd door een asterisk (*). U krijgt dan niet alleen de plaatsnaam zelf, maar ook alle afgeleiden ervan. Met Hornhuizen* vindt u bijvoorbeeld Hoornhuisen, maar ook Hoornhuijster Dijck.
Lees ook het meest indrukwekkende bronfragment van Rixt Zuidema uit het Journaal.
In het dossier over watervloeden in de Ommelander Archieven bevinden zich naamlijsten van getroffenen in Uithuizermeeden, lijsten van beschadigde dijken in Usquert, lijsten van eigenaars en gebruikers van dijken in Warffum en Breede, en naamlijsten van dorpelingen in Grijpskerk en Visvliet die moesten meebetalen aan het dijkherstel. Hiervan zijn transcripties gemaakt door onze vrijwilligers.
Literatuur- en bronnenlijst
Wij hebben een (secundaire) literatuurlijst samengesteld van alle (bij ons beschikbare) boeken en studies over de Kerstvloed die later geschreven en gepubliceerd zijn. Ook hier vindt u een overzicht per gemeente en dorp. De meeste literatuur is niet gescand, maar wel te raadplegen in onze studiezaal.
Daarnaast hebben wij een bronnenlijst, geordend op gemeente en dorp, met bronnen uit kerk- en rechtbankarchieven. Hierin komen veel getuigenissen en vermeldingen van slachtoffers voor. Lees ook het meest indrukwekkende bronfragment van Elly Yilmaz uit het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest.
Lezingen over de Kerstvloed
De Kerstvloed van 1717, hoe kon het gebeuren? Waarom gebeurde het na 1717 nooit weer? Bekijk de lezing Oorzaken en gevolgen van een natuurramp door Tonko Ufkes.
Piet Nienhuis wandelde de afgelopen vier jaren ongeveer 200 km langs de grenzen van de Kerstvloed. Bekijk zijn lezing Zoektocht naar sporen in het landschap.
Scans aanvragen
Via onderstaand formulier kunt u gratis scans aanvragen van belangrijke bronnen over de Kerstvloed. We sturen deze zo spoedig mogelijk toe.
Maak (meer) geschiedenis
Bent u enthousiast over dit project en wilt u ook meewerken aan een Maak Geschiedenisproject? Zowel het enthousiasme van huidige deelnemers als van nieuwe vrijwilligers verwelkomen we graag voor nieuwe Maak Geschiedenisprojecten.