De socialistische pers over de tactiekkwestie voorafgaand aan de oprichting van de SDAP: de casus Groningen
Barend van der Have is met deze scriptie genomineerd voor de Groninger Geschiedenisprijs 2018.
Aan het einde van de negentiende eeuw lagen twee voorname Groningse socialisten, Tjerk Luitjes (1867-1946) en Johan Schaper (1868-1934), met elkaar in de clinch over een belangrijke vraag: moet een socialistische politieke partij meedoen aan de verkiezingen of moet zij enkel tot doel hebben om de ‘socialistische revolutie’ te starten? In heel Europa was dit destijds een nijpende kwestie, maar in Groningen in het bijzonder. De regio kende zeer veel aanhangers van de Sociaal-Democratische Bond (SDB) – de enige Nederlandse socialistische partij – en was aan het einde van de negentiende eeuw sterk geradicaliseerd; in 1892 had enkel het ingrijpen van het leger een socialistische volksopstand in de provincie kunnen voorkomen.
De discussie omtrent de tactiek – de zogenoemde ‘tactiekkwestie’ – leidde in 1894 tot een splitsing binnen de SDB. De ‘revolutionaire’ Luitjes en de ‘parlementaire’ Schaper hadden deze discussie aangezwengeld, niet in de minste plaats met behulp van hun eigen propagandatijdschriften; respectievelijk De Arbeider en De Wachter. En juist op die propagandatijdschriften spitst dit onderzoek zich toe.
Aanvankelijk gebruikten de socialisten deze opruiende propagandabladen voornamelijk om ‘de elite’ te bespotten. Maar naarmate de tactiekkwestie prangender werd, zetten zij de tijdschriften steeds meer in als middel om mede-socialisten van repbliek te dienen. In plaats van eensgezind op te trekken tegen de ‘kapitalistische overheersers’ vochten de redacteuren een onderlinge ideologische strijd uit in hun bladen.
De scriptie draait om de vraag hoe en met welk doel de propagandatijdschriften werden ingezet in het oplopende conflict dat socialistische beweging zo bezig hield. In hoeverre kwam het dispuut bovendrijven? Hoe werd er gedebatteerd? Wat was de toon? Wat was de impact van de tijdschriften? En, niet onbelangrijk, wat was de invloed van het feit dat Luitjes en Schaper elkaar ook persoonlijk kenden?
- Lees de hele scriptie Heel gemakkelijk overwint men geen wereld
Benieuwd naar de andere genomineerden en hun scripties? Lees hier meer:
- Annejet Fransen: Mitsgaders hare volheid
- Eelco Pietersma: De economische vorming van een agrarische regio
Naast zijn Bachelordiploma Geschiedenis behaalde Barend van der Have vermelding aan het Honours College van de RuG. Hij was onder andere onderzoeksassistent bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG).