Met het Maak Geschiedenisproject Zet Groningen op de kaart hebben we samen met u oude kaarten toegankelijk gemaakt door ze op hedendaagse kaarten te leggen, oftewel door te georefereren. Oude kaarten komen zo tot leven; de verandering van het landschap, de stad en provincie Groningen worden zichtbaar. Zie het resultaat op www.beeldbankgroningen.nl/beelden met het filter 'gegeorefereerd'.
De Groninger Archieven hebben zo'n 17.500 kaarten digitaal beschikbaar. De oudste kaart is van 1526. Het zijn handgetekende kaarten, gedrukte kaarten en kadasterkaarten. Ruim 250 vrijwilligers hebben met Zet Groningen op de kaart deze kaarten gegeorefereerd.
Wat is georefereren?
Door te georefereren, historische en moderne kaarten van dezelfde geografische coördinaten te voorzien, kunnen oude en nieuwe situaties met elkaar vergeleken worden. Vooral bij gedetailleerde kaarten is nu goed te zien waar het afgebeelde ligt of lag. Het project Zet Groningen op de kaart liep via de site van VeleHanden. Bij twee Mapathons hebben we gezamenlijk in de Groninger Archieven gepuzzeld met de moeilijke exemplaren.
Wat heeft het opgeleverd?
Naast de originele kaarten, staan nu ook alle gegeorefereerde kaarten op beeldbankgroningen.nl/beelden. Filter op gegeorefereerda en u vindt u alle kaarten die gegeorefereerd zijn. Bij deze kaarten verschijnt rechtsonder in beeld een knop om de kaartlaag toe te voegen. Klikt u deze aan, dan verschijnt de nieuwe kaart onder de oude en vervolgens kan de doorzichtigheid worden aangepast.
Bovendien zijn de kaarten in onze collectie nu gemakkelijker vindbaar op locatie. Daardoor is het nu ook mogelijk om alle kaarten van een bepaald gebied op te vragen.
Voorbeelden
Eén van de kaarten van de Kerstvloed 1717 laat zien hoe de dijk tussen Zoutkamp en Pieterburen beschadigd was en vernieuwd.
Een groot deel van de voormalige kloostergoederen kwam na 1594 in bezit van het gewest Stad en Lande. Het betrof vooral boerderijen met bijbehorende landerijen. Deze ‘provincielanden’ zijn rond 1732 door landmeter Teijsinga in kaart gebracht. Van de bezittingen in Sint Annen zijn nu duidelijker waar die lagen:
Veldnamen zijn vaak oud en geven informatie over geschiedenis en grondgebruik. De grenzen van die stukken grond hoeven niet dezelfde te zijn als de huidige kadastrale perceelsgrenzen. In de Verzameling Groninger Veldnamen bevinden zich detailkaarten waarmee Jan Wieringa bij mensen langs ging om veldnamen vast te leggen. Door het georefereren is nu te zien wat de veldnamen van bepaalde stukken grond zijn:
In 1863 ontwierpen medewerkers van Provinciale Waterstaat een nieuwe weg door de gemeenten Zuidhorn, Oldekerk, Grootegast en Marum. Op deze kaart van het stuk Briltil – Niekerk kunt u zien of die weg nog gebruikt wordt.